HISTORIA PARAFII OXFORD

        Polska Misja Katolicka w Anglii i Walii jest instytucją koordynującą duszpasterstwo dla Polaków mieszkających na terenie Anglii i Walii. Powstała w 1894 roku. Wówczas to bł. Franciszka Siedliska, fundatorka Zgromadzenia Sióstr Nazaretanek, przyjechała do Londynu i założyła z pomocą dwóch towarzyszących jej sióstr pierwszą polską szkółkę. Opiekę duszpasterską sprawował ks. Lechert. W 1905 roku Polacy wydzierżawili dom, w którym urządzono kaplicę, mieszkanie dla rektora oraz bibliotekę i szkółkę sobotnią. W czasie I wojny światowej przy Misji powstały towarzystwa dobroczynno-religijne. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości ich działalność jednak zamarła, ponieważ część Polaków opuściło Anglię i wyjechało do odrodzonej Polski. W 1928 roku został zakupiony na potrzeby PMK budynek kościoła przy Devonia Road. Jego poświęcenia dokonał w 1930 roku Prymas Polski August Hlond. W czasie II w. św. w Misji główną kwaterę miał Biskup Polowy WP Józef Gawlina, który w 1944 roku został mianowany Protektorem Emigracji. W 1942 roku przy PMK powstał "Dom Żołnierza". Po II Misja rozpoczęła działalność wydawniczą (gazety i czasopisma katolickie) oraz założyła dwie polskie szkoły średnie. W 1948 roku nastąpiło utworzenie personalnej diecezji polskiej na terenie Anglii i Walii, a w 1952 roku PMK otrzymała osobowość prawną. Na początku lat 60. Misja zapewniała opiekę duszpasterską 167 polskim wspólnotom katolickim. Obecnie obejmuje blisko 90 parafii i ponad 221 miejscowości, w których regularnie odprawiana jest Msza św. w języku polskim.

        Wśród nich jest parafia Oxford pw. Niepokalanego Serca Maryi. Obecność tej polskiej wspólnoty w mieście wiąże się przede wszystkim ze środowiskiem akademickim. Na przestrzeni lat wiele pokoleń Polaków zdobywało tu wykształcenie. W 1944 roku na Univeristy of Oxford utworzono Polski Wydział Prawa, który był kontynuacją londyńskiego Studium Prawno-Administracyjnego. Przez okres trzech lat, do 1947 roku, ukończyło go 257 osób. To w tym czasie ks. Jan Paweł Grajnert, kapłan diecezji włocławskiej, będący studentem Polskiego Wydziału Prawa, odprawiał Msze św. w języku polskim w domu jezuitów Campion Hall dla grupy studentów polskich.

        W 1947 roku wielu Polaków przeszło do życia cywilnego i osiedliło się w Oxfordzie i okolicy. Spora część zamieszkała w hostelach robotniczych. Dwa z nich powstały przy składnicy wojskowej w Bicester pod Oxfordem. I to właśnie obóz Graven Hill niedaleko Bicester odwiedzał ks. Bolesław Dzudzewicz, dojeżdżając z Howbery Park Hostel koło Wallingford. Jeden z baraków w obozie nr 5, „beczkę śmiechu”, przeznaczono na kaplicę, w ołtarzu której był umieszczony obraz Matki Boskiej Bolesnej, przywieziony z Włoch. Ks. Dzudzewicz podjął też pracę duszpasterską wśród garstki Polaków osiedlonych w Oxfordzie, gdzie ojcowie dominikanie udzielili gościny w swym kościele Priory of the Holy Ghost przy St. Giles Street.

       Zaczęła się tam gromadzić niewielka wspólnota Polaków, która stała się zaczynem przyszłej wspólnoty parafialnej. Ks. Dzudzewicz, zaraz po demobilizacji, 3 września 1949 roku został najpierw mianowany duszpasterzem Polaków w Swindon. Była to odpowiedź rektora Polskiej Misji Katolickiej na prośby spontanicznego komitetu coraz bardziej rosnącej społeczności polskiej w Swindon. Wcześniej dojeżdżali tam nieregularnie kapelani z pobliskich obozów.

         W 1948 roku parafię objął młody ks. Piotr Szefler, neoprezbiter, absolwent St. Joseph College w Upholland, kapłan diecezji płockiej. Po święceniach kapłańskich to właśnie jemu powierzono posługę wśród około tysiąca polskich rodzin przybyłych z Afryki. Zamieszkał w obozie Graven Hill, do którego w 1949 roku trafiło ok. 1300 mężczyzn ze wschodniej Europy, głównie Polacy i Jugosłowianie. Większość z nich podjęła pracę w magazynach wojskowych. Zatroszczył się on również o niewielką wspólnotę Polaków w Oxfordzie, dojeżdżając regularnie do kościoła dominikanów przy St. Giles Street.

        Ks. Szefler, pracując tu przez prawie 5 lat, odczuwał potrzebę pogłębienia swojej wiedzy, szczególnie z Pisma św., bowiem w obozie polskim duszpastersko mu podległym byli ludzie, którzy w swoich wypowiedziach, a nawet pismach fałszywie interpretowali wiele miejsc Pisma świętego (M. Grzybowski). Za zgodą swego ordynariusza płockiego, bpa Tadeusza Zakrzewskiego, z którym utrzymywał kontakt, w listopadzie 1952 roku wyjechał na dalsze studia do Rzymu.

       W 1955 roku obronił licencjat z filozofii i teologii na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim, a w 1957 roku licencjat z nauk biblijnych w Papieskim Instytucie Biblijnym. Swój pobyt w Rzymie zakończył zdobyciem 10 czerwca 1958 roku doktoratu teologii na Gregorianum. 

       Co roku w czasie wakacji wracał do Anglii, do swojej ulubionej gromadki, wokół której chętnie i z pożytkiem duszpasterzował. Pomagał także innym kapłanom, zastępując ich na czas urlopu. W póżniejszym czasie z wielką radością odwiedzał Oxford, zastępując kolejnych duszpasterzy.

         W listopadzie 1952 roku nowym duszpasterzem w tym rejonie został ks. Alfons Rataj, który z wielkim zapałem rozwijał życie społeczne, kulturalne i oświatowe wśród Polaków. Początkowo zamieszkał na probostwie angielskim przy Priory Road w Bicester. Centrum duszpasterskie jego posługi stanowiła kaplica obozowa w Graven Hill.

        Troszczył się też regularnie o wspólnotę polską w Oxfordzie. Odprawiał Msze św. w każdą niedzielę w kościele dominikańskim przy St. Giles Street. Na początku lat 50-tych zawiązało się tam Koło Katolickie, którego głównym zadaniem była organizacja życia religijnego i wsparcie finansowe duszpasterza. Polscy studenci, aktywni na forum uczelni, również chętnie włączali się w życie wspólnoty parafialnej. W pracy duszpasterskiej pomagali mu przez krótki czas ojcowie jezuici, Tadeusz Pelczar i Wincenty Cichecki, studenci Heythrop College.

        W 1956 roku ks. Rataj przeniósł się do WAAF (the Women s Auxiliary Air Force) k. Buckingham. Stamtąd dojeżdżał motocyklem do Bicester i Oxfordu. W czerwcu 1957 roku, po zlikwidowaniu hostelu, został przeniesiony do Shalstone Hostel, by w grudniu tego roku przenieść się do obozu Graven Hill k. Bicester.

        W Oxfordzie natomiast w 1959 roku z inicjatywy lokalnego koła SPK została otwarta polska szkoła sobotnia, której później nadano imię „Orląt Lwowskich”. Zajęcia odbywały się najpierw w szkole jezuitów przy Woodstock Road, później w klubie SPK w Cowley Parish Hall. Powstawały grupy parafialne, jak Koło Różańcowe, chór parafialny. Na cmentarzu Wolvercote otworzono nawet polską działkę.

      Wspólnota parafialna harmonijnie współpracowała z wszystkimi organizacjami dla dobra społeczności polskiej. Powstał nawet Komitet Koordynacyjny Polskich Organizacji Społecznych w Oxfordzie, obejmujący Koło Katolickie, Koło „Rysiów” 13 Batalionu Strzelców Wileńskich, obejmujący Koło SPK nr 344, Koło Żołnierzy 3 Kresowego Batalionu C. K. M. (Ciężkich Karabinów Maszynowych) i Koło Pań, którego celem było ustalanie wspólnej linii postępowania w sprawach dotyczących polskiego społeczeństwa w mieście, troska o wychowanie młodzieży w duchu chrześcijańskim i reprezentowanie polskiej wspólnoty na zewnątrz. Komitet ten wydawał miesięcznik pt. Informator, ukazujący cały wachlarz podejmowanych w najbliższym czasie wydarzeń w Oxfordzie.

Od 1961 roku ks. Rataj troszczył się również o Polaków zamieszkałych w Aylesbury, gdzie dojeżdżał raz w miesiącu do kościoła St. Joseph na High Street, oraz w Banbury, które odwiedzał kilka razy w roku. Z jego pomocy korzystały też polskie sieroty w schronisku Ockenden Venture w Sutton Courtney. 26 września 1965 roku miała miejsce intronizacja obrazu Matki Boskiej Zwycięskiej z Kozielska, przywieziona przez ks. Dr Puchalskiego z Brighton.

       W roku Tysiąclecia Polski Chrześcijańskiej w kościele Holy Rod na Abingdon Road, gdzie najczęściej odbywały się polskie nabożeństwa, 12 czerwca 1966 roku wmurowano tablicę pamiątkową dla uczczenia jubileuszu. Tego dnia w sali głównej Town Hall odbył się Festiwal Pieśni Polskiej w wykonaniu Chóru im. Fryderyka Chopina z Londynu, a angielskie władze pocztowe ostemplowały wszystkie listy specjalną pieczątką z krzyżem i napisem angielskim: 1000 Years Polish Christianity – Oxford.

           Jeszcze w 1966 roku ks. Rataj przeniósł się do Oxfordu i zamieszkał na 59 Carlton Road w dzielnicy Summertown. 12 listopada 1967 roku wizytę duszpasterską w parafii złożył bp Władysław Rubin. Od 1 listopada 1968 roku troskę duszpasterską wspólnoty polskiej przejął ks. Madeja z Great Missenden. 1 listopada 1970 roku Mszę św. prymicyjną w kościele dominikańskim odprawił ks. Krzysztof Toporowski, wyświęcony pięć dni wcześniej w Paryżu.

         W 1971 roku polska wspólnota cieszyła się jubileuszem 750-lecia obecności dominikanów w Oxfordzie. W styczniu 1972 roku University of Oxford utworzył lektorat języków słowiańskich, wśród których uczono również języka polskiego. Ks. Rataj za trud duszpasterski kard. Stefan Wyszyński, prymas Polski, na prośbę bpa Władysława Rubina, 25 marca 1976 nadał mu przywilej noszenia rokiety i kanonickiego mantoletu.

         W związku ze stopniową likwidacją hosteli robotniczych w Bicester pod koniec lat siedemdziesiątych, władze War Department wybudowały w pobliżu domy dla emerytów, byłych pracowników składnicy. Ks. Rataj odwiedzał ich regularnie.

         W 1978 roku zamknięta została również kaplica w obozie Gravel Hill. Ostatnią Mszę św. odprawiono w niej w maju 1978 roku. Obraz Matki Boskiej Bolesnej oddany został w ręce księży chrystusowców w Londynie. Od tej pory dla Polaków tam pozostałych była odprawiana w każdą niedzielę Msza św. w kaplicy St Joseph Convent na Kings End, należącej do Presentation Sisters.

        Parafia stanowiła w tym czasie rozległy teren, obejmujący Oxford i Bicester oraz okolice z miejscowościami Witney, Abingdon, Chinnor, Buckingham, Banbury, Woodstock, Eynsham i Harcourt. W maju 1982 roku ks. Kan. Alfons Rataj obchodził 30-lecie kapłańskiej posługi.

      W maju 1982 roku, po prawie trzydziestoletnim duszpasterzowaniu rodakom w Oxfordzie i okolicy, został on przeniesiony do osiedla w Ilford Park, by zatroszczyć się o potrzeby duchowe tamtejszych emerytów. Troszczył się również o wspólnotę Polaków w Plymouth. Kilka razy w roku odprawiał Mszę św. niedzielną w katedrze St. Mary & St. Boniface w Plymouth i w kościele Sacred Heart w Exeter. 

     W czerwcu 1982 roku do parafii w Oxfordzie przybył ks. Mgr Walerian Kłyza, pełniący dotychczas funkcję wikariusza w Swindon. Zamieszkał w domu zostawionym do jego dyspozycji przez ks. Rataja. Młody kapłan wprowadził wiele ożywienia do wspólnoty parafialnej. Odprawiał regularne nabożeństwa w kościele dominikanów na St. Giles Street w Oxfordzie oraz raz w miesiącu w kaplicy zakonnej w Bicester. Raz w roku, w listopadzie odwiedzał Polaków w kościele St. Joseph the Worker na Edmunds Road w Banbury. W ciągu tygodnia odprawiał, za zgodą lokalnego biskupa, w kaplicy prywatnej w miejscu swego zamieszkania.

     To za jego kadencji parafia została dedykowana Niepokalanemu Sercu Maryi. W lipcu 1994 roku zrezygnował ze Mszy św. w Bicester ze względu na brak frekwencji. Potem, po dwunastu latach posługi w Oxfordzie, zdecydował się na podjęcie pracy duszpasterskiej w Polsce.

        Rektor PMK w grudniu 1994 roku zdecydował się przekazać parafię pod opiekę księży chrystusowców. Pierwszym proboszczem został ks. Jan Wypart Schr., wikariusz z Southampton. Parafia otrzymała na własność dom, należący do ks. Rataja. Ks. Wypart zamieszkał w nim jedynie do końca roku. Potem został mianowany proboszczem w High Wycome i przeniósł się do swojej nowej parafii. Księża chrystusowcy zapewnili jednak obsługę duszpasterską w Oxfordzie.

       8 października 1995 roku nowym proboszczem w Oxfordzie został ks. Jacek Kochaniak Schr, dotychczasowy wikariusz z Putney. Już na początku młody kapłan zabrał się energicznie do remontu domu parafialnego. Nie zaniedbywał przy tym pracy duszpasterskiej, zwłaszcza z dziećmi i młodzieżą. Ożywił życie parafialne. Niestety, władze zgromadzenia, ze względu na braki personalne wycowały go 16 listopada 1997 roku z pracy duszpasterskiej w Oxfordzie i przeniosły go do Scunthorpe, pomimo sprzeciwów parafian. O parafię w Oxfordzie miał znowu zatroszczyć się ks. Jan Wypart Schr, dojeżdżając z High Wycombe. Niestety, nie podjął się tego zadania.

    26 listopada 1997 roku proboszczem w Oxfordzie został ks. Henryk Pilak, proboszcz z Ashton-under-Lyne. Nowy duszpasterz z wielkim entuzjazmem zabrał się do pracy, łagodząc nastroje po odejściu swego poprzednika.

    15 września 1998 roku ks. Pilak został przeniesiony do High Wycombe. Dojeżdżał jednak każdej niedzieli do Oxfordu, by w godzinach południowych odprawić Mszę św. w kosciele dominikanów na St. Giles Street. 18 lutego 1999 roku wizytę w parafii złożył abp Henryk Muszyński, metropolita gnieźnieński. Było to ogromnym wysiłkiem dla jednego duszpasterza obsługiwać trzy parafie równocześnie: High Wycombe, Aylesbury i Oxford. Parafianie zwracali się z nieustanną prośbą do rektora PMK o stałą opiekę duszpasterską z siedzibą w Oxfordzie.

     Do pracy w Oxfordzie poproszeni zostali polscy paulini. Pierwsi paulini przybyli do Wielkiej Brytanii na zaproszenie przyjaciela zakonu i proboszcza polskiej parafii w Bristolu, ks. Pawła Przybylskiego. Korzystali z jego wsparcia przez kilka lat podczas nauki języka angielskiego, służąc jednocześnie pomocą w różnych kościołach. Do instalacji pierwszego domu zakonnego doszło 12 grudnia 2000 roku, kiedy to do posługi w Oxfordzie przyjechał o. Zbigniew Frankowski OSPPE., gdzie pełnił funkcję administratora polskiej wspólnoty pw. Niepokalanego Serca Maryi działającej w ramach PMK w Anglii i Walii. Było to nowe doświadczenie dla zakonu paulinów.

      1 sierpnia 2002 roku na sesji definitorium generał zakonu o. Izydor Matuszewski OSPPE. Podjął decyzję o zakończeniu posługi duszpasterskiej przez o. Frankowskiego w Oxfordzie dla tamtejszej Polonii z dniem 31 sierpnia 2002 roku, Zakon chciał zaangażować się w duszpasterstwo w ramach struktur kościelnych. Pierwszym takim miejscem stał się Wolverhampton w archidiecezji Birmingham.

        We wrześniu 2002 roku kolejnym proboszczem został kapłan diecezji tarnowskiej, ks. Włodzimierz Skoczeń, dotychczasowy wikariusz z parafii św. Andrzeja Boboli w Londynie. Od 2003 roku został on również odpowiedzialny za wspólnoty polskie w Gloucester i Cheltenham. Niedzielne Msze św. odprawiał w Oxfordzie w kaplicy ojców dominikanów Priory of the Holy Ghost przy 64 St. Giles oraz w kościele Corpus Christi na Margaret Road, w Gloucester w kościele St. Peter s oraz w Cheltenham w kościele Sacred Heart of Jesus & Mary na Moorend Road.

    Dwa lata później, 24 września 2004 roku, rektor PMK uczynił go duszpasterzem odpowiedzialnym za wspólnotę na Devonii. Proboszczem w Oxfordzie został natomiast kapłan archidiecezji krakowskiej, ks. Mirosław Cukier, dotychczas duszpasterz akademicki z Brompton Oratory. 24 września 2006 roku został przeniesiony do polskiej parafii w Sevenoaks.

    Od tego czasu funkcję proboszcza pełni ks. Krzysztof Pająk. Wobec wielkiego napływu polskich emigrantów w związku z otwarciem się granic Unii Europejskiej, młody kapłan ożywił życie duszpasterskie. Po wielu latach obecności zrezygnował on z gościnności kaplicy ojców dominikanów, która okazała się już zbyt mała. W parafii, oprócz Rady Duszpastersko-Administracyjnej, powstały nowe grupy formacyjne, jak Różaniec Rodziców za dzieci, Domowy Kościół, Wspólnota Przyjaciół Oblubieńca, Grupa Modlitwy Wstawienniczej, Schola i Liturgiczna Służba Ołtarza.

      Od 2015 roku Gloucester i Cheltenham tworzą osobną parafię. Aktualnie niedzielne Msze św. odprawiane są w Oxfordzie w kościele Corpus Christi na Margaret Road oraz w kościele St. Anthony of Padua na 115 Headley Way. Raz w miesiącu proboszcz dojeżdża do kościoła Our Lady & St. Edmund na 1 Radley Road w Abingdon oraz do kościoła St. John the Baptist na Alexandra Road w Andover.

       We wrześniu 2019 roku ks. Krzysztof Pająk na własną prośbę zakończył posługę w Polskiej Misji Katolickiej i powrócił do swej macierzystej diecezji w kraju. Jego miejsce zajął ks. Dr kan. Edward Rusin, dotychczasowy asystent duszpasterski z Bradford. Duszpasterzowanie rozpoczął 13 października 2019 roku. Od pierwszych dni swojej pracy duszpasterskiej w Oxfordzie rozpoczął od generalnego remontu plebanii. Zorganizował kancelarię parafialną, aktualizując dokumenty i księgi parafialne. Przygotował nową stronę internetową parafii. Powołał Rycerstwo Niepokalanej. Od początku swojej pracy duszpasterskiej wprowadził w Abingdon cotygodniowe Msze św. dla polskiej wspólnoty. Od marca 2021 centrum duszpasterskie skupił przy bl. Dominic Barberi w Littelmore w Oxfordzie.

Duszpasterz aktualnie pracujący w parafii Oxford:

Proboszcz: Ks. Dr kan. Edward Rusin

Duszpasterze dotychczas pracujący w parafii Oxford:

Ks. Krzysztof Pająk – od 2006-2019

Ks. Mirosław Cukier – od 2004-2006

Ks. Włodzimierz Skoczeń – od 2002-2004

o. Zbigniew Frankowski OSPPE – od 2000-2002

Ks. Henryk Pilak – od 1997-2000

Ks. Jacek Kochaniak Schr – od 1995-1997

Ks. Jan Wypart Schr – od 1994-1995

Ks. Walerian Kłyza – od 1982-1994

Ks. Alfons Rataj – od 1952-1982

Ks. Piotr Szefler – od 1948-1952

Ks. Bolesław Dzudzewicz – od 1947-1948